Informatics Educational Institutions & Programs

ангстрем (шведски: ångström, симб. Å) — единица за должина еднаква на 10^-10 м (десетмилијардити дел од метарот) или 0,1 нм. Единицата е наречена во чест на шведскиот физичар Андерс Јонас Ангстрем (1814–1874).

Во природните науки и техниката, ангстремот често се користи за изразување на големината на атомите, молекулите, микроскопските биолошки стуктури, должината на хемиските врски, распоредот на атомите во кристапи, бранова должина на електромагнетното зрачење и димензии на деловите на интегралното коло. Атомите на фосфорот, сулфурот и хлорот имаат ковалентен полупречник од 1 Å, додека пак атомот на водородот е со полупречник од 0,25 Å.

Примена

Единицата наоѓа широка примена во кристалографијата, физиката на тврдите тела и хемијата како единица за d-растојанија, ќелијни параметри, меѓуатомско растојание и рендгенски бранови должини. Сите овие имаат вредност помеѓу 1 и 10 Å.

Историја

Андерс Јонас Ангстрем е пионер на полето на спектроскопијата, познат и по проучувањата од областа на астрофизиката, пренесувањето на топлината, Земјиниот магнетизам и поларната светлина.

Во своето дело „Оптички проучувања“ (Optiska undersökningar, 1852)^[1] го поставува законот за впивање (апсорпција), подоцна изменет и наречен Кирхофов закон за топлинското зрачење.

Во 1868 г. Ангстрем направил шема на спектарот на сончевото зрачење во кој брановите должини на зрачењето се изразени во кратна на десетмилионити дел од милиметарот (10^-7 мм)^[2] Бидејќи човечкото око е чувствително на бранови должини од 4.000 до 7.000 Å (видлива светлина), единицата изразува доволно точни вредности без да има потреба од дропки. Подоцна ангстремот се проширил во други научни области кои работат во атомски размери.

Иако е предвиден да соодветствува на 10^-10 метри, практичната спектрална анализа наложила поуточнето дефинирање на ангстремот. Сè до 1960 г. за појдовна основа се земал метарскиот еталон во облик на прачка и поради тоа ангстремот отстапувал за ¹⁄₆₀₀₀.

Во 1907 г. Меѓународниот астрономски сојуз го утврдил меѓународниот ангстрем како брановата должина на црвена линија од кадмиум во воздухот еднаква на 6438,46963 меѓународни ангстреми. Во 1927 г. оваа дефиниција е прифатена од Меѓународното биро за тегови и мерки.^[3] Од 1927 до 1960 г. ангстремот останал споредна мерна единица во спектроскопијата, дефиниран независно од метарот. Во 1960 г. самиот метар бил предефиниран на спектроскопски начин, па со тоа ангстремот бил утврден на точно 0,1 нанометри.

Иако ужива меѓународно признание, ангстремот формално не е дел од Меѓународениот систем на мерни единици (SI). Најблиската единица од овој систем е нанометарот (10^-9 м). Меѓунраодниот одбор за тегови и мерки официјално препорачува ангстремот да не се користи, и затоа не е вклучен во каталогот на мерни единици на ЕУ за употреба во внатрешниот пазар.^[4]

Поврзано

• Нанометар
• Пикометар

Наводи